Ders kitapları

Ders kitapları

Ders kitapları, bir ders için kullanılan ve o ders için süreç içinde gelişmesine, o dersin bilgi ve uygulamalarında rol oynayan temel araçlardır. Ders kitaplarının nitelikleri, eğitim ve öğretim uygulamalarının verimliliğinde etkili, belirleyici özellikler taşır.

Ders kitapları nasıl olmalıdır? Ders kitaplarını kimler yazsın? Ders kitaplarını kim bassın? Bakanlık mı, özel yayınevleri mi bassın? Ders kitapları eğitim programının temel unsurlarından biridir. Eğitim programı ile öğrenci arasındaki köprünün en önemli ayağıdır. Öğretimde öğretmenin gücünü daha iyi kullanmasına, öğretmek istediklerini daha sistematik bir şekilde vermesine öğrencinin de öğretmenin anlattıklarını, istediği zaman istediği yerde ve istediği tempoda tekrar etmesine olanak veren temel materyallerdir.

Eğitimbilimciler, çocukların öğrenmelerinde görsel yolun, etkin öğrenme yollarından biri olduğunu belirtirler. Eğitim açısından bakıldığında; çocuklara okutulan ders kitaplarında resimleme (illüstrasyon), tipografi ve iç sayfaları oluşturan bölümlerdeki görsel düzenlemelerde problemler gözlemlenmektedir. Ders kitaplarında görsel düzeni oluşturan ve önemsenmesi gereken en önemli elemanlardan biri resimlemelerdir. Son yıllarda ülkemizde yazılı ders kitaplarındaki resimlemelerin, haritalar vb. görsel elemanların yerleşim düzeni, verilen bilginin kavranması bakımından etkisi, araştırmacılar tarafından incelenmiştir. Başarılı resimlemeler öğrenmeyi çabuklaştırırken, kötü resimlemeler öğrenciyi kitaptan uzaklaştırmaktadır. 

YÖK ilk kez 2001-2002 öğretim yılında okutulmak üzere öğretmen yetiştiren kurum programlarının tümüne “Konu Alanı Ders Kitaplarının İncelenmesi” isimli bir ders koymuştur. Koyulan bu dersin gereği olarak öğretmen adayları, mesleğe başlamadan önce ileride kullanacağı tüm ders kitaplarıyla yüz yüze gelecek hem de bu ders kitaplarının olumlu yada olumsuz yönlerini eleştirme becerisini kazanacaklardır. Bu yolla yetişecek her öğretmen öğrencisi için en uygun kitabı seçme şansına sahip olacaktır. O halde öğretmen yetiştiren kurumlarda okuyan öğrencilere bu beceriler nasıl kazandırılacaktır? Sorusu akla gelmiştir. Özellikle MEB tarafından onaylanmış-tavsiye edilmiş ders kitaplarının ve öğretim programlarının eleştirel bir bakış açısı ile incelenmesi; kitapların içerik, dil, öğrenci seviyesine uygunluk, format, çekicilik, anlamlı öğrenmeye katkısı, öğretimde kullanım kolaylığı v.b. açılardan incelenmesini gerektirmektedir.

Yüksek Öğretim Kurumu Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerinin Resim Öğretmenliği Ana Bilim Dallarında okutulmakta olan “Özel Öğretim Yöntemleri” adlı dersin içeriğinde yer alan “Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi “ adlı dersin tanımında piyasadaki mevcut sanat eğitimi kitaplarının tanıtılması ve bu kitapların belirli ölçütlere göre değerlendirmeye tabi tutulmasının gerekliliği üzerinde durmuştur. Ancak mevcut kitapların nasıl değerlendirileceği ya da ideal bir ders kitabının biçim, içerik, kullanışlılık, v.s. bakımından nasıl olması gerektiği konusunda hemen hemen hiçbir çalışma yoktur. Ayrıca, ilk ve orta öğretimde gerekse yüksek öğretimde sanat eğitimine yönelik kitap yok denecek kadar azdır.